27 september 2021

Molendwang

Lezing door Simon van Wetten
Aanvang   19.30u 
Zaal open 19.00u

Locatie de Schans, Milheeze
(Niet leden  € 2,50)

Van Molendwang tot Recht van Wind

Schatgraven in oude archieven. Oude, al lang vergeten verhalen aan de vergetelheid ontrukken. Mensen van wie niemand de naam nog kent, krijgen van mij met terugwerkende kracht alsnog hun – meestal bescheiden – plaatsje in de geschiedenis. Ik breng ze in zekere zin weer tot leven. Of ze daar blij mee zijn? Er is er tot nu toe niet één die geklaagd heeft…

Kijk, zo’n commandeur Van Holtrop, die de molendwang nieuw leven inblies, heeft misschien wel eens stilgestaan bij het feit dat men eeuwen later zijn naam nog zou kennen. Hij was immers de bouwheer van het poortgebouw van het kasteel, en zijn wapen prijkt nog immer boven de poort.

Ook schout Walraven van den Boogaerd wist dat veel van wat hij zei en deed door de dorpssecretaris werd vastgelegd en dat papier geduldig is.

Maar al die gewone Gemertenaren, hebben die over deze materie nagedacht? Willemke Smollers misschien wel. Dat skon menneke had sowieso een rijke gedachtewereld. De rest van het dorp vond hem dan ook een beetje gek.

Ik zou graag nog eens terugkeren naar het Gimmert van toen en aan Willem vertellen dat rond het jaar 2000 ene Gerard Rijnders op een overtuigende manier zal laten zien wat Willems rol was in dat prachtige verhaal over de opstand tegen de molendwang. Ik weet heel zeker dat Willemke dan net zo trots zou zijn als ik!

Het verhaal?

In 1613 kwamen de Gemertenaren in opstand tegen de molendwang. Zij moesten van de edele heer hun graan op zijn molens laten malen, tegen zijn tarief. De wind was immers van hem. In een milde maar toch gedurfde revolte stonden de Gemertenaren op tegen hun edele heer, anderhalve eeuw voor de Franse revolutie!!

Onder leiding van genoemde Willem Smollers en zijn kompaan bakker Hendrik Peeters durfden de lieden van Gemert zich te verzetten tegen iets wat tot dan toe berustend werd aanvaard. Nu was met name het bakkertje leider der opstandelingen tegen wil en dank, want hij was eigenlijk geen held. Meer een bange bakker.

Onder regie van Jean Lammers en scenario van Simon van Wetten is dit Brabantse verhaal verfilmd. Prachtige, welhaast Breugeliaanse beelden, een lichtkomische ondertoon, en een serieuze strijd tegen onrecht. Dankzij veel subsidies en vooral de belangeloze medewerking van tweehonderd mensen, bedrijven en instanties hebben we, ondanks het officiële budget van “slechts” 65.000 gulden, door al die giften in natura, er een professionele film van kunnen maken, de moeite van het bekijken méér dan waard.

3 November 2021

Brabant in de Franse Tijd

Lezing door: Simon van Wetten
Woensdag 3 november 2021

locatie: De Wilbertdries 43, Bakel

Aanvang   19.30u
Zaal open 19.00u

(Niet leden € 2,50)

In het najaar van 1794 begon voor Brabant de “Franse Tijd”. Wellicht markeert een briefje van de Franse generaal Salme de sprong van de oude naar de nieuwe tijden. Salme leidde de Franse troepen die via de oostelijke helft van Brabant hun weg naar het noorden zochten. Het bedoelde briefje schreef Salme vanuit het kasteeltje van Beek en Donk, dat hij had ingevorderd en vervolgens inrichtte als hoofdkwartier. Dat de Franse generaal juist in dit mooie slotje wenste te resideren, geeft al aan waar de Fransen voor kwamen: het uitdragen van de revolutie. Dan kun je namelijk zonder gewetenswroeging kasteeltjes inpikken van zo’n nietsnut als een edelman. MAAR: in zijn brief excuseerde Salme zich voor de plunderingen waaraan een aantal van zijn soldaten zich had schuldig gemaakt. Dat was absoluut niet “de intentie der Franschen, oorlogende tegen den tyrannen”. Zulke soldaten waren de naam der Fransen niet waardig en zij zouden daarom in het openbaar worden geëxecuteerd. Iedereen werd uitgenodigd naar dit spektakel te komen kijken, met als achterliggende gedachte dat de Brabanders zo met eigen ogen konden zien dat de bedoeling der Fransen een goede was!

Wat er vervolgens tussen 1794 en 1813 allemaal veranderde? Alles!! En ook nog in een – naar de maatstaf van die tijd – razend tempo.

Of het nu ging om de tot dan toe onderdrukte positie van de Brabanders of om de eerste pokkeninenting, het verbod op katholieke processies of het optrekken der schuttersgilden, de verplichting tot het kopen van zout in een staatswinkel en het vieren van de huwelijksdag; in alles werd de overheid ineens de regelende factor.

Voor genealogen komt daar nog bij dat de informatiehonger van de overheid zóveel gegevens op allerlei papieren en overzichtsstaten deed belanden, dat wij de levensgeschiedenis van onze voorouders in de Franse Tijd met felle kleuren kunnen schilderen.

De Franse Tijd vormde dus in heel veel opzichten een breuk met het verleden. De Brabantse mensen zullen destijds met verbazing alle veranderingen hebben aanschouwd. Als u die verbazing óók wilt voelen, kom dan luisteren en kijken naar wat er deze avond over het voetlicht wordt gebracht

?? augustus/September 2021

We gaan Amsterdam beter leren kennen!

De rondleiding door Simon van Wetten (onze gids) in het aloude Mokum staat in de startblokken.

Zaterdag/Zondag  ?? augustus/september 2021 is het zover.

Lees verder

Lees verder →